Hoofdstuk 4: Parlement: volksvertegenwoordiging
4.1 Parlement: Eerste en Tweede Kamer
De volksvertegenwoordiging op landelijk niveau is het parlement, ook wel de Staten-Generaal, de Eerste en de Tweede Kamer samen.
De Eerste Kamer wordt ook wel de Senaat genoemd. De Eerste Kamer wordt via indirecte verkiezingen, ook wel getrapte verkiezingen gekozen. Wij kiezen de leden van de Provinciale Staten (provinciaal bestuur), zij de leden van de Eerste Kamer.
De Tweede Kamer via directe verkiezingen gekozen die om de 4 jaar plaatsvinden.
4.2 Verkiezingen Tweede Kamer
Het mogen stemmen heet actief kiesrecht. Het recht om gekozen te worden is passief kiesrecht. Nederland kent algemeen kiesrecht: actief en passief kiesrecht voor mannen én vrouwen. Mogen stemmen is een recht, geen plicht. Ook is er geen opkomstplicht, je hoeft je niet op het stembureau te melden.
Sinds 1917 is er in de Tweede Kamer het kiesstelsel van evenredige vertegenwoordiging: het aantal zetels dat een partij behaalt, is evenredig met het aantal stemmen dat een partij behaalt. Bijvoorbeeld: "Je behaalt 22% van de stemmen, dan krijg je ook 22% van het aantal zetels in de Kamer.
Dit gebeurt voor, tijdens en na de verkiezingen:
-
Iedere partij levert een kandidatenlijst in.
-
Campagne voeren
-
Kiesgerechtigde burgers krijgen oproepkaart.
-
Op de dag van de verkiezingen krijgt de stemmer op het stembureau een stembiljet en geeft hij zijn oproepkaart af.
-
De kiezer stemt in een hokje door een vakje rood te kleuren.
-
De stemmen worden geteld.
-
Kiesdeler uitrekenen.
-
Nu wordt bepaalt wie er in de Kamer mogen zitten. Dit zijn meestal de bovensten op de lijst, maar stel dat eentje die lager op de lijst veel stemmen heeft behaald, dan krijgt deze de voorkeurszetel.
-
Nu wordt er gekeken of iedereen wel in de Kamer mag komen in combinatie met zijn bijbaan. Je kan namelijk niet lide zijn van de Tweede Kamer en de Raad van State (de hoogste adviescommissie van de regering, of lid zijn van de Rekenkamer (orgaan dat de uitgaven van de regering controleert), of lid zijn van de Hoge Raad (het hoogste orgaan van de rechterlijke macht).
-
Nu is er fractievorming en oppositievorming. Fractie: een groepje mensen van 1 partij in de Kamer. Deze staat o.l.v. de fractievoorzitter. Kabinet Rutte I werd gevormd door de VVD en het CDA. Zij sloten een gedoodakkord met de PVV. Deze 3 partijen zulleen het vaak met elkaar een zijn. Zij zijn coalitiefracties. De andere partijen noemen we oppositiefracties.
4.3 Taken en rechten van de Tweede Kamer
De Tweede Kamer is de volksvertegenwoordiging. De belangrijkste taak ervan is de wensen en behoeften van het volk vertegenwoordigen. Dit gaat doodat er wel 10 verschillende partijen in de Kamer zitten erg lastig. Er worden veel discussies gevoerd. Zo'n discussie in de Tweede Kamer wordt een debat genoemd.
Een andere taak is het controleren van de regering. Doen de ministers hun werk goed en houden zij zich aan de afspraken? Waar zijn de ambtenaren mee bezig?
De laaste belangrijke taak heeft te maken met de medewetgeving: in samenwerking met een ander politiek orgaan (mede-) wetgeving tot stand brengen. Zo moet een door een minister bedachte wet voordat hij wordt ingevoerd eerst worden goedgekeurd door de Tweede Kamer en de Eerste Kamer.
Controleren (van ministers)
-
Vragenrecht: ze mogen altijd vragen stellen aan de ministers en staatssecretarissen.
-
Recht van interpellatie: ze mogen een minister ter verantwoording roepen.
-
Recht van motie: een verzoek aan de minister iets wel of juist niet te doen.
-
Recht van enquête: ze kunnen een onafhankelijk onderzoek instellen naar een minister en evt. bijbehorende ambtenaren als de situatie niet wordt vertrouwd.
Medewetgeving
-
Budgetrecht: ze moeten instemmen met de plannen over de inkomsten en uitgaven voor de regering het mag uitvoeren.
-
Stemrecht: ze hebben het recht over elk plan en wetsvoorstel hun stem uit te brengen.
-
Recht van initiatief: alle leden v.d. Tweede Kamer mogen een wetsvoorstel of beleidsplan indienen.
-
Recht van amendement: de Tweede Kamer mag wijzigingen voorstelen m.b.t. een wetsvoorstel.
4.4 Taken en rechten van de Eerste Kamer
De Eerste Kamer heeft dezelfde taken als de Tweede Kamer. Alleen wel minder rechten; ze hebben namelijk niet het recht van initiatief en het recht van amadement. Ze mogen dus geen wetten maken en wijzigen.
